Afganistan ve İran Arasındaki Su Krizi Yeniden Tırmanıyor
Afganistan ile İran arasındaki su krizi, son günlerde taraflar arasında yeniden gerilim kaynağı haline geldi. Afgan yönetimi, altyapı, su ve enerji projelerine odaklanırken, özellikle İran sınırına yakın bölgelerdeki su projeleri tartışmalara yol açıyor.
Peşdan Barajı Üzerine Tartışmalar
Son günlerde, Afganistan'ın İran sınırındaki Herat vilayetinde tamamlandığı açıklanan Peşdan Barajı, iki ülke arasında gerginlik yaratan bir konu oldu. İran Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü İsmail Bekayi, bu projenin İran'ın su haklarına tehdit oluşturduğu gerekçesiyle Afgan hükümetine karşı “itiraz ve güçlü endişelerini” ilettiklerini belirtti. Ayrıca, İran Su Endüstrisi Kurumu Sözcüsü İsa Bozorgzade, projenin Hilmend Nehri havzasına zarar vereceğini ifade etti.
Afganistan yönetimi ise bu eleştirilere karşılık vererek, İran'ın Kabil Büyükelçisini uyararak sorunsalın diyalogla çözülmesi gerektiğine ve “sorumsuz açıklamaların iki ülke ilişkilerine zarar verebileceğine” dikkat çekti.
Çözüm Arayışları ve Görüşmeler
İki ülke arasındaki su sorunları hakkında sık sık eleştirilerde bulunan İran tarafı, zaman zaman yapılan görüşmelerden henüz sonuç alamadığını gözler önüne seriyor. Bununla birlikte, İran Cumhurbaşkanı Mesud Pezeşkiyan, Sistan-Belucistan eyaletini ziyaretinde, ülkesinin su haklarının takipçisi olacaklarını ve iki ülke heyetinin su krizine çözüm bulmak üzere görüşmeler yapacağını duyurdu.
Geçmişten Gelen Sorunlar
Afganistan ile İran arasındaki su paylaşımına dair sorunlar, 1973'te imzalanan anlaşmayla belirlenmişti. Bu anlaşmaya göre, Afganistan Normal koşullarda İran'a saniyede 26 metreküp su vermeyi taahhüt etmişti; bunun 22 metreküpü “İran’ın su hakkı”, 4 metreküpü ise Afganistan’ın iyi niyet göstergesi olarak tanımlanmıştı.
Ancak Afganistan, anlaşmanın yalnızca “normal koşullar” altında geçerli olduğunu savunmaktadır. Kuraklık nedeniyle İran’a akan su miktarının azalması, İran yönetiminin kaygılarını artırmaktadır. İki ülke sık sık, kurak dönemler geçirmesine rağmen, su sorununu çözmek için müzakereleri sürdürmektedir.
İran, anlaşmaya bağlı kalınsa bile, sınırına yakın su projelerinin doğal çevreye zarar verebileceği ve nehir yataklarını değiştirebileceği konusunda uyarıyor. Bu nedenle, hala iki ülke arasındaki su paylaşımına dair sorunlar devam etmekte ve çözüm arayışları sürmektedir.
