BM Raportörlerinin Endişeleri
Birleşmiş Milletler (BM) raportörleri, Fransa’nın Yeni Kaledonya’daki bağımsızlık yanlılarına yönelik baskılarını eleştirerek, yerli Kanak halkının karşılaştığı hak ihlalleri konusunda kaygılarını dile getirdi.
Yerli Halk Üzerindeki Etkiler
Raportörler, Fransa’nın 1998’de yerli halk ile imzaladığı Noumea Anlaşması’na aykırı olan anayasal reform girişimlerinin, yerli halkın seçimlerdeki etkisini azaltma amacında olduğunu belirtti. Fransa İçişleri Bakanlığı, bu reform sürecine ek olarak "Marty Projesi" adı verilen bir başka kanun teklifini de meclise sunarak, Kanakların kimlik ve toprak haklarına yönelik tehditler oluşturduğunu vurguladı.
Aşırı Güç Kullanımı ve Hak İhlalleri
Raportörler, bağımsızlık yanlısı Kanakların, Fransa'nın anayasal reform girişimlerine karşı barışçıl gösteriler düzenlediğini, buna rağmen hükümetin baskılarını sürdürdüğünü kaydetti. Fransa'nın adaya askeri güç sevk etmesi, Kanak toplumu arasında ölümler ve yaralanmalar yaşanmasına neden oldu.
Mayıs ayından bu yana, 2.235 Kanak’ın keyfi gözaltına alındığını ve 500’den fazla kaybolma vakası yaşandığını bildiren raportörler, bu durumu hukukun üstünlüğü açısından ciddi bir tehdit olarak değerlendirdi.
Yerli Halkın Tepkisi
Yeni Kaledonya’nın yerli halkı olan Kanaklar, Fransız hükümetinin anayasal değişiklik tasarısını Noumea Anlaşması’na aykırı buluyor ve 10 yıl boyunca adada yaşayan Fransızların yerel seçimlerde oy kullanabilmesini kısıtlayıcı olarak değerlendiriyor.
2018, 2020 ve 2021 yıllarında bağımsızlık için yapılan referandumlarda çıkan "hayır" oyu üzerine, bağımsızlık yanlısı Kanak Sosyalist Ulusal Kurtuluş Cephesi (FLNKS), yürütülen referandumları boykot etmişti. Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, 23 Mayıs’ta yaptığı ziyarette, reform tasarısını geri çekmeyeceğini açıklamıştı.
BM Raportörlerinin Çağrısı
BM özel raportörleri, Fransa’nın Kanakların haklarına daha fazla saygı göstermesi gerektiğini ve anayasal reform girişimini bir an önce geri çekmesini talep etti. Bu durum, uluslararası insan hakları standartlarına uyum açısından kritik bir adım olarak değerlendirilmekte.
Birleşmiş Milletler özel raportörleri, İnsan Hakları Konseyi tarafından belirlenen özel mekanizmalar aracılığıyla dünya genelindeki insan hakları ihlallerine dikkat çekmekte ve bağımsız bilgi toplama faaliyetlerini sürdürmektedir.
