Tahıllardaki Mikro Element Eksikliği Gübreleme ile Giderilebilir
Sabancı Üniversitesi Mühendislik ve Doğa Bilimleri Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. İsmail Çakmak, gıda güvenliği için kritik öneme sahip mikro elementlerin eksikliğini gidermek için geliştirdikleri gübre formülasyonlarına dikkat çekti.
Çakmak, çinko, iyot, demir ve selenyum gibi mikro elementlerin eksikliğinin neden olduğu 'gizli açlık' sorununu çözmeyi amaçladıklarını belirtti. Stanford Üniversitesi tarafından hazırlanan "Dünyanın En Etkili Bilim İnsanları" listesinde Türkiye'den 1. sırada, tarım-agronomi alanında ise dünyada 6. sırada yer aldığını belirtti.
Gizli Açlık ve Etkileri
Çakmak, gizli açlığı; tahıl gibi bitkisel gıdalarda gerekli minerallerin yetersiz miktarda bulunmasının getirdiği mikro element noksanlığı olarak tanımladı ve bu durumun giderek yaygınlaştığını vurguladı. Dünya genelinde 5 milyar insanın yeterince demir ve iyot almadığını, 3 milyar insanın da çinko eksikliği çektiğini aktardı.
Türkiye'de gizli açlık sorununa özel bir parantez açarak, günlük kalori ihtiyacının %40-45'inin buğdaydan karşılandığına, kırsal kesimde bu oranın %60'ları aşabileceğine dikkat çekti.
Mikro Elementlerin Önemi
Çakmak, mikro element eksikliklerinin özellikle çocukların mental ve bilişsel fonksiyonlarına olumsuz etkileri olduğunu belirterek, bu durumun okul performansında büyük bir rol oynadığını ifade etti. "Okul başarısında, anlamada ve öğrenmede iyot ve çinkonun önemi büyük," dedi.
Toprakta Başlayan Çözüm
Gizli açlık sorununu toprakta başlaması gereken bir problem olarak tanımlayan Çakmak, topraktan yıllık ürün alımının devam etmesi durumunda bu mikro elementlerin sürekli tahliye edilmekte olduğuna işaret etti. Örneğin, bir hektar alandan her yıl 500 gram çinko kaldırıldığını açıkladı.
Tarımsal Çalışmalar ve Sonuçları
Gıda güvenliği için bitkisel verimi artırmanın yanı sıra gıdanın besleyici özelliklerinin korunması gerektiğini vurgulayan Çakmak, mısır, buğday ve pirinçte mikro elementlerin miktarını artırma çalışmalarına devam ettiklerini paylaştı. "Mikro besin elementleri, özellikle çinko ve iyot, bitki gelişiminde büyük rol oynar," diye belirtti.
Ekonomik ve Pratik Çözümler
Çakmak, gübrelemenin çok pratik ve maliyet etkin bir strateji olduğunu, doğru uygulamalarla verim artışının %10-15 civarında olabileceğini, bazı bölgelerde ise bu rakamın %50'lere kadar çıkabileceğini ifade etti. Türkiye'nin, mikro element açısından zenginleştirilmiş gıda üretim planlaması yapması gerektiğinin altını çizdi.
