Trump'ın Yaptırımları ve İran Ekonomisi Üzerindeki Etkileri
ABD Başkanı Donald Trump’ın 2018 yılında İran’a karşı uygulamaya koyduğu ağır yaptırımlar, bölgedeki en büyük ekonomik krizlerden birine yol açtı. Kapsamlı Ortak Eylem Planı (KOEP) olarak bilinen nükleer anlaşmadan çekilmesi ve ardından uyguladığı yaptırımlar, İran'ın ekonomisini derinden sarstı.
Yaptırımların Başlangıcı ve Etkileri
Trump, Ağustos 2018 itibarıyla iki aşamalı yaptırımları devreye soktu. İlk aşamada İran'ın dolar, altın ve değerli madenlere erişimi kısıtlandı. Ayrıca çelik, kömür, alüminyum, otomotiv ve sivil havacılık gibi önemli sektörler hedef alındı. İkinci aşama yaptırımları ile de Tahran’ın petrol ve enerji ticareti büyük zarar gördü.
Petrol Üretiminde Düşüş
İran'ın petrol üretimi, yaptırımların etkisiyle günlük 2 milyon varilin altına düştü. Ülkenin ana müşterileri Hindistan ve Çin, yaptırımlar sebebiyle İran'dan aldıkları petrolü ciddi şekilde azalttı. Özellikle Hindistan, Nisan 2020 itibarıyla İran petrol ithalatını durdurdu.
Tümen Değer Kaybı ve Enflasyon Sorunu
İran ulusal para birimi tümen, yaptırımların devreye girmesiyle birlikte büyük bir değer kaybı yaşadı. 2018 yılı Mayıs ayında serbest piyasada 6.500 tümen olan 1 ABD doları, Eylül 2018'de 19.000 tümen seviyesine yükseldi. Bugün gelinen noktada, tümenin değeri dolara karşı %1100’ü aşan bir kayıpla karşı karşıya bulunuyor.
Enflasyon Rakamları ve Alım Gücündeki Düşüş
Yıllar geçtikçe artan enflasyon, alım gücünü ciddi şekilde sarstı. 2016'da enflasyon %9 seviyesine kadar gerilerken, 2018’de %52,1’e kadar yükseldi. Geçen yıl ise enflasyon oranı %32 olarak belirlendi. Asgari ücret, 2018’den önce 200 doların üzerine çıkarken, bugün serbest piyasa kuruna göre 135 dolara kadar düştü.
Sonuç Olarak
Trump'ın uyguladığı yaptırımlar, İran'ın ekonomisini derin bir krize sürükledi. Tahran, nükleer programına devam etmesine rağmen, bu yaptırımların ağır maliyetine katlanmak zorunda kalıyor.
