Cilt kuruluğu, kaşıntı, kabarcıklar, çatlaklar, soyulmalar, kabuklanmalar, döküntüler... Yukarıdaki belirtiler kabusa dönüştüyse bu makaleyi okumanın zamanı geldi. Egzama belirtileri diyetle hafifletilebilir mi? Egzama eliminasyon diyetini nasıl kullanabilirim, nörodermatit için besin takviyeleri nelerdir, tüm bunlar ve daha fazlası için yazımızı okuyun.
Egzama nedir?
Nörodermatit olarak da bilinen egzama, çeşitli nedenlerle ortaya çıkan ve kızarıklık, kaşıntı, şişlik ve kabarcıkları içerebilen yaygın bir cilt rahatsızlığıdır. Kesin nedeni bilinmiyor ancak alerji ve stresin tetikleyici olduğu düşünülüyor. Egzamanın belirtileri türüne göre değişiklik göstermektedir. Deterjan, sabun, parfüm, lastik ayakkabı, terlik gibi kimyasallar ve bazı metaller bazı kişilerde egzamaya neden olabilir. Hayvanlar ve bitkilerle temas, güneş ışığına maruz kalma, ağızdan alınan bir takım ilaçlar da hassas kişilerde egzamaya neden olabileceği söylenmektedir.
Egzamada beslenme önemli mi?
Egzamanın kesin edavisi yoktur ancak semptomları azaltmak için kremler ve ilaçlar kullanılır. Ayrıca beslenme ve egzama arasındaki ilişki de son yıllarda pek çok araştırmaya konu oluyor. Egzamayı kötüleştirdiği bilinen bazı yiyeceklerden kaçınmak destekleyici faktör olarak kabul edilir. Egzama semptomlarında iyileşme, belirli besin gruplarının diyetten çıkarılması ve diyete olumlu etkisi olduğu düşünülen bazı takviyelerin ve gıdaların eklenmesiyle sağlanabilir. Öte yandan probiyotik ve flavonoid içeren bazı besinlerin egzamalı kişilere faydalı olup olmadığı da halen araştırılıyor.
2014 yılında yapılan bir araştırmaya göre egzaması olan çocukların %33-63'ü aynı zamanda gıda alerjisinden de muzdariptir. Bu ilişki, egzaması olan kişilerin gıda hassasiyetinin daha fazla olduğu ve bazı gıdalardan kaçınması gerektiği fikrini desteklemektedir. Bu, egzama için diyetin önemini vurgulamaktadır.
"Egzama için antiinflamatuar diyet"
Egzama vücudun inflamatuar bir hastalığıdır, bu nedenle antiinflamatuar bir diyetin uygulanması egzamanın tedavisine yardımcı olabilir. Şu anda bu beslenme yaklaşımının faydalı olup olmadığını gösteren yeterli kanıt bulunmamasına rağmen, bunu destekleyen araştırmalar mevcuttur. Anti-inflamatuar diyete dahil edilmesi gereken gıdalar şunlardır:
Balık: Balık, vücuttaki iltihabı azaltabilen doğal bir omega-3 yağ asitleri kaynağıdır. Omega-3 yağ asitleri açısından zengin balıklar şunları içerir:
- somon
- orkinos
- sardalya
- ringa
Probiyotik gıdalar: Bazı gıdalar doğal ve bağırsak sağlığını destekleyen bakteriler olan probiyotikleri içerir. Araştırmalar bu etkinin vücuttaki inflamasyonu azaltmaya da destek olabileceğini gösteriyor. Probiyotik gıdalar şunları içerir:
- yoğurt
- lahana turşusu
- tempeh
- kombu çayı
Flavonoidler açısından zengin besinler: Flavonoidler çeşitli gıdalarda bulunan güçlü antiinflamatuar bileşiklerdir. Bunlar genellikle renkli meyvelerin ve sebzelerin kabuklarında bulunur. Flavonoid içeren gıdalar şunları içerir:
- domates
- kırmızı biber
- çay
- soya fasulyesi
- havuç
- turunçgiller
Antiinflamatuar bir diyet uyguluyorsanız, vücutta inflamasyonu teşvik eden proinflamatuar gıdaları diyetinizden çıkarmalısınız. Bu süreçte kaçınılması gereken iltihaplı gıdalar şunları içerir:
- rafine edilmiş karbonhidratlar (beyaz ekmek, beyaz un, makarna)
- sağlıksız yağlar (trans yağlar, doymuş yağlar…)
- basit şeker içeren paketli gıdalar
- şekerli, gazlı içecekler
- alkol
- sosis, salam, sucuk gibi işlenmiş gıdalar
Avrupa Atopik Dermatitle Mücadele Komitesi'ne göre egzamayı tedavi etmek için beslenme değişiklikleri bireysel olarak yapılmalıdır. Durumunuza uygun bir yemek planı oluşturmak için daima doktorunuza veya beslenme uzmanınıza danışmalısınız.
Egzama için eliminasyon diyetini nasıl kullanabilirim?
Gıda alerjisi veya intoleransı olan bazı kişilere yönelik belirli gıdaları yemek, bağışıklık sisteminde bazı bileşiklerin salınmasını tetikleyerek iltihaba neden olabilir ve egzamanın şiddetini artırabilir.
Belirli bir yiyeceğe alerjiniz olmasa bile, ona karşı duyarlı hale gelebilir ve maruz kaldıktan sonra geç başlangıçlı cilt semptomları geliştirebilirsiniz. Kaşıntı şeklindeki belirtiler hemen ortaya çıkabilir ancak gecikmiş egzama reaksiyonları 6 ila 24 saat sonra ortaya çıkabilir.
Eliminasyon diyeti, hangi besinlerin reaksiyona sebep labileceğini belirlemeye yardımcı olan bir tekniktir. Bu diyet, bir veya daha fazla gıdadan birkaç hafta geçici olarak kaçınma durumunu içerir. Eliminasyon diyetine başlamadan önce egzama belirtileriniz ve hangi yiyeceklerin sorun yaratabileceği konusunda doktorunuzla konuşmalısınız. Doktorunuzun tavsiyesine uyup potansiyel "tetikleyici yiyeceklerin" bir listesini oluşturmak süreci kolaylaştıracaktır.
Belirli yiyeceklerden kaçının ve belirtilerinizin azalıp azalmadığına bakın. Daha sonra semptomların geri dönüp dönmediğini görmek için yiyecekleri birer birer yeniden verin. Bu, kişiye hangi yiyeceklerin sorunlara sebep olabileceğini söyler. Yoksunluk sırasında kendinize sormanız gereken sorular var. "Belirli gıdalardan uzak durursam egzama belirtilerim iyileşir mi?" Belirli gıdaları ortadan kaldırmak semptomlarınızı azaltmıyor veya iyileştirmiyorsa, onları ortadan kaldırmaya gerek yoktur. Bu yiyecek onun diyetinden. "Belirli bir yiyeceği diyetime yeniden katarsam egzama semptomlarım geri döner mi?" Belirli bir yiyeceği diyetinize yeniden ekledikten sonra belirtileriniz kötüleşirse, o yiyeceği tekrar diyetinizden çıkarabilirsiniz. Eleme sürecinde size yardımcı olacak bazı taktikleri listeledik:
● Yalnızca belirtilerinizin değil, yediğiniz ve içtiğiniz her şeyin ayrıntılı günlüğünü tutun. Bu kayıtları karşılaştırarak potansiyel tetikleyici yiyecekleri bulabilirsiniz.
● Eliminasyon aşamasından sonra besinleri yavaş yavaş ve sırayla diyetinize ekleyin. Bu, hangi gıdaların reaksiyon yaratacağı duruma neden olduğunu belirlemeyi kolaylaştırır.
● Yemeğe bağlı olarak reaksiyonun ortaya çıkması bir günden fazla sürebilir. Diyetinize her gün yeni yiyecekler eklemeyin. Bunun yerine, reaksiyonun oluşup oluşmadığını görmek için onlara birkaç gün boyunca aynı yiyeceği tekrar vermeyi deneyin. Birkaç gün sonra diyetinize başka yiyecekler eklemeye devam edebilirsiniz.
Bazı durumlarda doktorunuz egzamanıza yönelik en iyi tedaviyi belirlemek için alerji testine tabi tutabilir. Ancak test sonuçlarını doktorun yorumlaması gerekir. Bir gıda alerjisi testiniz pozitif çıksa bile, o gıdayı diyetinizden çıkarmak uygun veya faydalı olmayabilir.
Eliminasyon diyetinin potansiyel faydaları ve riskleri nelerdir?
Egzamaya neden olan gıdalardan kaçınmanın, gündüz kaşıntısı ve uykusuzluk da dahil olmak üzere egzama semptomlarını azalttığı rapor edilirken bunun kanıtı sınırlıdır.
Eliminasyon diyetleri de bazı riskleri beraberinde getirir. Uzmanlar, gıdaları diyetinizden çıkarmanın aslında yetersiz beslenme ve gıda alerjisi geliştirme riskinizi artırabileceğine dikkat çekiyor. Ancak eliminasyon diyetleri egzaması olan herkes için uygun değildir. Bu beslenme yaklaşımını denemeden önce doktorunuza ve beslenme uzmanınıza danışmalısınız.
"Egzamada nikel alerjisi"
Nikel alerjisi olan kişiler genellikle belirli metal nesnelerle temas ettiklerinde cilt reaksiyonu gösterirler. Bunlara takılar, elektronik eşyalar, düğmeler, fermuarlar vb. dahildir. Bazı durumlarda nikele alerjisi olanlarda metalle temas sonucu egzama belirtileri gelişebilir. Nikel alerjileri genellikle el ve ayakları etkilediği egzama ataklarına sebep olabilir.
Nikel ayrıca bazı yaygın gıdaların içeriğinde de bulunur. Amerikan Dermatoloji Akademisi'ne (AAD) göre nikele karşı yüksek hassasiyeti olan kişilerin nikel içeren gıdalardan uzak durması gerekir.
Nikel içeriği yüksek gıdalar şunları içerir:
- Kaju fıstığı
- çikolata
- kakao tozu
- meyan kökü
- kabuklu deniz ürünleri
- soya fasulyesi
- soya sosu
- soya peyniri
Yiyeceklerden kaçınmaya karar vermeden önce doktorunuza danışmanız önemlidir.
"Egzama huş ağacı poleni alerjisi"
Bazı kişiler, huş ağacı poleni duyarlılığındna dolayı belirli gıdalara karşı reaksiyon gösterebiliyor. Bu reaksiyona oral alerji sendromu denir ve egzaması olanlarda semptomları kötüleştirebilir. Bu hassasiyet çocuklarda egzamayı yetişkinlere göre daha fazla etkileyebilir.
Huş ağacı polenine duyarlılığı olan kişiler aşağıdaki gıdalara reaksiyon gösterebilir:
- elma
- havuç
- kereviz
- fındık
- armut
Egzamalı kişilerin polen alerjisi varsa veya yukarıda sıralanan besinlere karşı hafif alerjik reaksiyonlar yaşıyorlarsa doktorlarına danışmaları gerekmektedir.
Egzama eliminasyon diyeti herkese uygun mudur?
Hayır, eliminasyon diyeti çocuklar, hamile kadınlar veya yeme bozukluğu olan kişilerde uygun olmayabilir. Bundan dolayı bu işlemin doktor ve beslenme uzmanı gözetiminde yapılması gerekmektedir.
Nörodermatit için besin takviyeleri nelerdir?
Araştırmacılar birçok besin takviyesi üzerinde çalışıyor.
- balık yağı
- D vitamini
- E vitamini
- probiyotikler
Amerikan Dermatoloji Akademisi (AAD) verilerine göre, bu takviyeler egzamanın semptomlarını hafifletmede etkili olabilir, ancak kanıta dayalı araştırmalar hala eksiktir. Egzama tedavinize takviye eklemeyi düşünüyorsanız öncelikle doktorunuzla konuşmanızı öneririz. Hele ki egzama dışında başka sağlık sorunlarınız da varsa...
"Egzama için probiyotik besin takviyesi"
Probiyotik takviyelerinin egzama tedavisi olarak iyi bilinmesine rağmen araştırmalar bunların kullanımını kesin olarak desteklemiyor. Örneğin, 2018'de 39 randomize kontrollü çalışma gözden geçirildi ve probiyotik takviyelerinin egzamayı tedavi edebileceğine dair net bir kanıt bulunamadı, ancak semptomların şiddetinde azalma olduğu bildirildi. Ek olarak, çok sayıda farklı probiyotik takviyesi olmasından dolayı ve farklı insanların farklı ihtiyaçları olduğundan, probiyotik almanın kişiye sağlık açısından fayda sağlayıp sağlamayacağını kesin olarak ifade etmek zordur.
Probiyotik takviyesi seçerken doktorunuza, eczacınıza veya beslenme uzmanınıza danışmalısınız. Bu nedenle, diyet egzamayı mutlaka tetiklemese de, bazı kişiler diyet değişiklikleri veya takviyeleri ile semptomlarda rahatlama yaşayabilir. Egzamadan şikayetçiyseniz diyetin gücü belirtilerinizi hafifletmeye yardımcı olabilir.
