Neden hüzünlü müzik dinlemeyi seviyoruz?
Araştırmalar, hüzünlü bir müziğe tepki olarak hissettiğiniz neşenin aşağıdaki faktörlerin birleşimiyle ilişkili olduğunu göstermiştir:
1. Nostalji
Hüzünlü müzik, geçmişteki nostaljik anıları geri getiren güçlü bir tetikleyicidir. Güzel anılarınızı bu şekilde yeniden hatırlamak kendinizi iyi hissetmenizi sağlayabilir, özellikle de bu anılar hayatınızdaki önemli ve anlamı olan anlarla ilgiliyse (lise, üniversite) canlı hayal gücümüzle bu anıların tatlılık durumunun tadını çıkarırız. Eğlenceli zamanların bazı anılarını hatırlatır ve bize nostaljik hissettirir.
2. Dolaylı duygular
Müzik dinleyicide dolaylı duygular uyandırır ve gerçek hayata hiçbir etkisi yoktur. Aynı zamanda hayal kırıklığını gidermeye ve öfke, üzüntü gibi bazı olumsuz duygulardan kurtulmaya da yardımcı olur. Hüzünlü müzik dinlediğimizde (ya da hüzünlü bir film izlediğimizde), müziğin (ya da filmin) temsil etmiş olduğu gerçek tehdit veya tehlikeye karşı kör oluruz. Hüzünlü müziğin güzelliğine ağladığımızda duygusal benliğimizin derin yönlerini yaşarız.
3. Prolaktin
Biyolojik düzeyde hüzünlü müzikler prolaktin hormonuyla ilişkilidir. Bu hormon ağlamayla ilişkilidir ve üzüntünün azaltılmasına yardımcı olabilir. Hüzünlü müzik dinlediğinizde beyniniz prolaktin salgılayarak normal tepki verir. Travmatik bir olay olmadığı sürece hoş afyon karışımı vücutta gidecek hiçbir yer kalmadan kalır. Prolaktin zihinsel acıyı hafifletmek için sakin bir ruh hali yaratır.
4. Empati
Hüzünlü müzikten keyif almada empati önemli rol oynar. Empati genel olarak başka bir kişinin yaşadıklarını anlayabilme ve hissedebilme süreci olarak tanımlanır. Üzüntüyü ifade etmek başkalarından destek ve yardım almanıza yardımcı olabilir. Benzer şekilde, güçlü empatik eğilimleri olan kişiler için hüzünlü müzik dinlemek empatik kaygıları tetikleyebilir.
5. Ruh hali düzenlemesi
Hüzün içeren müzik aynı zamanda ruh halini düzenleyerek psikolojik etkilere de sahip olabilir. Bu tür müzik, dinleyicilerin üzücü durumlardan (ayrılıklar, ölümler vb.) uzaklaşmalarına ve bunun yerine aslında müziğin güzelliğine odaklanmalarına yardımcı olur. Ayrıca dinleyicinin kişisel deneyimlerini yansıtan şarkı sözleri, kişinin kendisinin ifade edemediği duygu ve deneyimleri ifade edebilir.
6. Hayali Arkadaş
Müziğin aynı zamanda arkadaşlarla bağ kurma ve iç huzuru sağlama gücü de vardır. İnsanlar duygusal olarak stresli olduklarında, kendilerini yalnız hissettiklerinde ya da içe dönük bir ruh halindeyken daha hüzün dolu müzik dinleme eğilimindedirler. Hüzünlü müzik, gerçekte sosyal kayıp yaşadıktan sonra destek ve aynı zamanda empati sağlayan hayali arkadaş olarak deneyimlenebilir.
Dinleyiciler, müzikle ifade edilen, aynı ruh halinde bulunan ve üzücü duygularla baş etmelerine yardımcı olan sanal bir kişinin varlığından keyif alırlar.
Özetle müziğin duyguları, ruh durumunu, hafızayı ve dikkati etkilediği kanıtlanmıştır. Müziğin duygusal gücü, insanların müziğe çok fazla zaman, enerji ve para harcamasının ana motivasyonlarından biridir.
Bilim, zor duyguları keşfetmek için müziğin kullanılması konusunda ne diyor?
Yukarıda hüzünlü müzik dinlemenin neden eğlenceli olduğunu detaylı bir şekilde anlattık. Aslında araştırmalar, insanların zor duygularla baş etmek için müziğe yönelme gösterdiğini aktarıyor.
Örneğin, bilimsel bir çalışamada insanların sinir bozucu şeklinde görülen sosyal etkileşimlerden sonra öfkeli şarkılar söylediğini buldu. Kötü bir ayrılığın ardından hüzünlü melodileri tercih ettikleri ortaya çıktı.
Austin, Teksas'ta bulunan Infinite Recovery'den psikolog Carolina Estevez, "Hüzünlü şarkılar genel olarak diğer müzik türleri çerçevesinde daha yavaş bir tempoya ve daha düşük perdeye sahiptir" derken "Bu tür sesler kan basıncını ve aynı zamanda da kalp atış hızını düşürme durumuna, kas gerginliğini hafifletme ve kortizol seviyelerini de düşürmeye yardımcı olabilir." şeklinde devam ediyor.
Benzer şekilde Haziran 2020'de Emotion dergisinde yayınlanmış olan bir çalışmada araştırmacılar, daha öncesinde depresyon tanısı alan kişilerden farklı türde klasik müzik dinlemelerini istemiş ve katılımcıların çoğunluğunun kendilerini hissettikleri için neşeli müzik yerine hüzünlü müziği tercih ettiği tespit edilmiştir. Araştırmacılar, neşeli şarkıların sakinleştirici bir etkiye sahip olabileceği, çünkü depresyonlu kişilerin enerji düzeylerine daha iyi uyku durumuna geçtikleri sonucuna vardı.
Çeşitli araştırmalara dayanan bilim, tek başına veya birlikte hüzünlü müzik dinlemenin size duygularınızda yalnız olmadığınızı hatırlatabileceğini gösteriyor. Bu tür şarkıları dinlediğinizde başkalarının da sizin düşüncelerinizi ve duygularınızı paylaştığını fark edersiniz. Üstelik kalbinize dokunan sözleri duymak, daha önce kelimelere dökemediğiniz duyguları ifade ettiği için kendinizi daha iyi hissetmenizi sağlayabilir.
Güçlü empati sahibi insanlar hüzünlü şarkılardan etkilenme eğilimindedir.
Hüzünlü müzik güçlü duygular uyandırabilir ve şaşkınlıktan kurtulmanıza yardımcı olabilir. Müziğin uyandırdığı hüzün, insanların gerçek hayatta trajik olaylar yaşanmadan kendi kendilerine yansıtabilmeleri nedeniyle daha net ve rasyonel düşünmelerine de yardımcı olabilir.
Araştırmalar, özellikle empati sahibi kişilerin hüzünlü şarkılardan etkilenme olasılığının daha yüksek olduğunu gösteriyor. Bilimsel bir çalışmada ise katılımcılardan hüzünlü şarkılar dinledikleri sırada hissettikleri üzüntü veya neşenin yoğunluğunu derecelendirmelerini, bu duyguları beynin etkinleşen bölgeleri ile birlikte eşleştirmeleri istendi.
Eylül 2020'de NeuroImage dergisinde yayınlanmış olan sonuçlarda ise en çok eğlendiğini bildiren deneklerin hafıza, yürütme işlevi ve empati halini kontrol eden beyin bölgelerinde daha çok aktivasyon görüldü. Diğer araştırmalar melankolik şarkıların beynin hayal gücünü ve duyguları (empati de dahil) kontrol eden kısımlarını uyarabildiğini buldu.
Bu durum insanların hüzünlü müzikten hoşlanmaları, diğer insanların duygularını çok iyi anladıklarını ve onlarla çok iyi başa çıktıklarını gösteriyor.
Müziğin genel ruh sağlığı üzerinde nasıl bir etkisi var?
Araştırmalar, empatinin yanı sıra müziğin genel zihinsel sağlık üzerindeki diğer faydalarını da araştırdı. Örneğin, bir çalışma müziğin kısa süreli bakım tesislerinde yaşayan yaşlı yetişkinler üzerindeki etkilerini araştırdı. Aging and Mental Health dergisinde 2022'de yayınlanan sonuçlarda ise, alışma grubunda yer alan katılımcıların ruh halinde, özsaygıda, genel enerjide iyileşmeler yaşadığını ve kaygının azaldığını gösterdi.
Hüzünlü şarkı dinlemek duygusal açıdan faydalı olabilir ancak uzmanlar, ruh hali durumunu bozabilecek çok fazla şarkı dinlememeniz konusunda uyarıyor. Duygularınızı ifade etmenize ve ruh halinizi yükseltmenize yardımcı olacak sağlıklı müzik listesine sahip olabilmek en iyisidir...
